Kleiputten

Ligging: kruispunt Schaapsdreef en St.-Denijseweg in Kortrijk
Historiek: lees hieronder
Aard: natuurreservaat en park
Grootte: 2,59 ha reservaat en 3,92 ha parkgebied dat vrij toegankelijk is
Toegang: parkgedeelte: elke dag van zonsopgang tot zonsondergang, het reservaat alleen onder begeleiding
Eigendom: stad Kortrijk
Beheer: Natuurpunt Kortrijk samen met de MiNa-werkers van de stad
Fauna en flora: wasplaten, rietorchis, kleine watersalamander, en zo veel meer, lees er hieronder meer over
Beschrijving: lees hieronder

 

De Kleiputten op 't Hoge in Kortrijk is een gebied dat ongeveer 80 jaar oud is. Het is klein maar bijzonder.

Historiek
Op het einde van de 18e eeuw waren de meeste bosontginningen ten behoeve van de landbouw voorbij in onze streek. Enkel op de heuveltoppen, kleine uitlopers van het Heuvelland, trof men nog bosrelicten aan: Bellegembos, Beerbos, Kooigembos, Banhoutbos en bos Vanneste aan Goed ten Houte. De afwezigheid van de vruchtbare leemmantel, waardoor de Ieperiaanse klei, een tertiair sediment, aan de oppervlakte komt, maakte de meeste van deze gronden ongeschikt voor landbouw.

De Schaapsdreve scheidde het bos (in 1771-1778 nog zo'n 18 ha) in twee ongelijke delen. Deze dreef stond in verbinding met enkele belangrijke historische hoeves zoals het Goed ten Houte (toponiem reeds bekend in 1201 en verwijzend naar bos of hout) en Goed te Gorghem (nu Nationaal Vlasmuseum).

Akkers en weilanden waren omzoomd door doornhagen en wilgen. Midden in de velden stonden oude geïsoleerde bomen. Tot kort na Wereldoorlog II werden in deze omgeving nog schapen geweid.
Het bos Vanneste bepaalde grotendeels, minstens tot 1827, het uitzicht van het landschap. Dat het bos dan toch volledig verdween, is vermoedelijk te wijten aan een combinatie van factoren, zoals de uitbreiding van het landbouwareaal, brandhoutontginning tijdens de oorlogen en... kleiwinning. Het bos aan de ene kant van de Schaapsdreef werd omgezet in akkerland, de andere kant in twee kleigroeven.

De kleigroeven die nu het natuur-en parkgebied vormen, dateren van 1923. Voor de fabricatie van de bakstenen werd de klei met de spade en later met een excavateur uitgebrikt en met "berlingskes" naar de steenpers gebracht. Met kruiwagens gingen de groene vormelingen naar de droogloodsen waar ze gestapeld werden. Na zes weken werden deze stenen in veldovens gebakken. Dit waren enorme vuren die dagenlang brandden en vaak de omgeving verschroeiden. In 1927 werd een Hoffmanoven (ringoven) gebouwd. De capaciteit van een dergelijke oven bedroeg 850 000 stenen.
In haar gloriedagen werkten op de steenbakkerij van 't Hoge 50 arbeiders. Na Wereldoorlog II viel de steenbakkerij stil. De eigenaars, de familie Elslander, verkochten de groeven in 1951 en 1959 aan de nv Ceramique et Briqueteries Mécaniques du Littoral, die de groeve in het parkgebied verder uitbaatte. Uiteindelijk verdween ook de laatste steenbakkerij langs de Doorniksebaan. De vervallen steenoven werd in de jaren '60 gesloopt.

Een groene oase in verstedenlijkt gebied
Nadat de mens zich uit "De Kleiputten" teruggetrokken had, kon de natuur zich vrij ontwikkelen. Zo ontstond een klein maar prachtig natuurgebied.

In tegenstelling tot de eerste oudere groeve die het natuurgebied vormt, werd de tweede kleiput die nu het parkgebied uitmaakt gedempt. Vanaf 1981 graasden hier koeien op een ingezaaid weiland. Kleiputten hooiweide maart2015

Zich bewust van de merkwaardige fauna en flora inventariseerde de toenmalige natuurwerkgroep "De Kleiputten 't Hoge" het gebied in 1984. De stad Kortrijk kocht de Kleiputten in 1989 aan zodat het domein een definitieve bescherming kreeg. Zij liet er infrastructuurwerken uitvoeren. Vanaf 1990 plantten vele vrijwilligers inheemse bomen en struiken aan. Sindsdien beheert Natuurpunt afdeling Kortrijk het gebied. In 1994 bouwde het stadsbestuur op onze vraag een natuureducatief centrum op het terrein. Als eerbetoon aan de mensen die hier op 't Hoge zware arbeid leverden bij de ambachtelijke kleiwinning, koos men voor het gebouw de naam "De Steenoven".

 

Natuurgebied en parkgebied
"De Kleiputten" bestaat uit twee grote delen: een natuurgebied van 2 ha en een parkgebied van 4 ha dat vrij toegankelijk is.

Kleiputten maart2015Door het grillige reliëf en de bodemstructuur treft men in het natuurgebied verschillende biotoopjes aan waar een rijke fauna en flora konden ontstaan. Het grootste deel van het reservaat bestaat uit struikgewas of vochtig struweel met wilgen en ratelpopulieren. Daarnaast zijn er op het hoger gelegen gedeelte ook twee hooilandjes. Nabij de westrand liggen enkele rietveldjes met ondiepe plassen. In het zuidwestelijk gedeelte bevindt zich de zogenaamde 'kalkvijver'.
Het parkgebied is qua opzet vrij uniek. We kozen voor een beperkte recreatieve functie om de betrokkenheid met de natuur te stimuleren. Door de vormgeving en de plantenkeuze vloeien het natuurgebied en parkgebied harmonieus in elkaar over. We streefden een goede verhouding tussen open ruimten (hooiland, waterpartijen) en struweel na. Om een zekere geborgenheid te bereiken plantten we schemgroen. Toch behielden we een zicht op het prachtige golvende landschap. Een wandelpad slingert zich naar het centrum van het gebied. Door het plaatsen van zitbanken en een uitkijkblokhut kan de bezoeker maximaal genieten en het park overzien. Enkele educatieve borden belichten een aantal aspecten van de natuur hier. Het parkgebied is elk weekend vrij toegankelijk.

 

Beheer

kleiputten oude fotos uit NEC steenovenn werkdag Kleiputten 2005 natuurbeheer in de Kleiputten sept 2011 rust natuurbeheer in de Kleiputten sept 2011 hooi oprapen 

 

Fauna en flora
Door een aangepast beheer kregen zowel fauna als flora nieuwe kansen en konden belangrijke waarden behouden blijven, zich herstellen of uitbreiden.

Het grootste deel van het reservaat bestaat uit een gemengd moerasbosje. Door een natuurlijke evolutie bevindt zich hier heel wat dood hout waarop meer dan 40% van de hier geïnventariseerde zwammen voorkomen. We treffen er onder andere boleten en russula's aan. Reeds enkele jaren groeien hier de zeldzame krulhaarkelkzwam en de rode kelkzwam. Deze soorten zijn slechts met de microscoop van elkaar te onderscheiden. Februari en maart zijn de beste maanden om deze zwammen te zoeken. Ze leven saprotrook op begraven en bemoste takken van verteerd en vochtig loofhout. 
Op lichtrijke plaatsen in dit bos fladderen heel wat vlinders en groeit een zeldzaam varentje: de addertong. Ook vinden we hier enkele orchideeënsoorten.
In de hooilandjes groeien heel wat merkwaardige planten, waaronder schitterende rietorchissen. In de herfst verschijnen hier tien soorten wasplaten. De zeldzaamste is de rozerode wasplaat die in België alleen hier aangetroffen wordt.
Naast een rietveldje en een moerasje ligt de kalkvijver, omringd door verschillende bomen en struiken. Over het water scheren libellen en waterjuffers, de roofvogels onder de insecten.

Verder is dit relatief waterrijk gebied ook een uitstekende biotoop voor de bruine en de groene kikker, de gewone pad, de kleine watersalamander en de alpenwatersalamander.

Kleiputten8maart2015 3sneeuwklokjes kondigen de lente aan

gekleurde klimopKleiputten8maart2015 23

Steeneiksteeneikje

rietorchissenRietorchis Kleiputten 30 05 2012 libel libel in de kleiputten Kortrijk 28 aug 2009

Krulhaarkelkzwam of de Rode kelkzwam Kleiputten 2017 foto Siegfried Desmet 1Krulhaarkelkzwam of Rode kelkzwam (een van beide), deze foto is van Siegried Desmet

Kleiputten8maart2015 20 Kleiputten8maart2015 6 Kleiputten8maart2015 12 Mossenwandeling in Kleiputten 2012

met dank aan Siegried Desmet voor onderstaande zwammenfoto's genomen in de Kleiputten

 DSC6720 zwam Kleiputten  DSC6753 zwam Kleiputten

 

 DSC6740 zwam Kleiputten  DSC6752 zwam Kleiputten

 

Vlindertuin-Venning

Historiek: lees hieronder
Grootte: 33.935m2
Ligging: langs de Vennestraat in het noordoosten van Kortrijk
Toegang: vrij toegankelijk is voor iedereen van zonsopgang tot zonsondergang
Beschrijving: lees hieronder
Eigendom: Stad Kortrijk, het OCMW en de NMBS zijn eigenaar van het gebied

Beheer: stadsbestuur Kortrijk, OCMW, de leerwerkplaats vzw De Poort, comité Vaart en Natuurpunt Kortrijk

 

Historiek

venningweidebomenfotogrietsantykopieIn 1999 startte in de aandachtswijk Venning de ontwikkeling van een groenzone: Stadsgroen Venning. De unieke benadering van dit stedelijk groen leidde er toe dat de kwaliteit en de dynamiek van de verstedelijkte en kansarme woonwijk aanzienlijk opgewaardeerd werd. Het is een ecologisch project waar natuurontwikkeling en recreatie op de beschikbare ruimte maximale kansen krijgen. Dit gebeurt in samenwerking met meerdere partners voor diverse doelgroepen. Samen met de vernieuwbouw en nieuwbouw worden de voorwaarden geschapen om een nieuw consistent verhaal te schrijven.

Stadsgroen Venning werd officieel geopend op 19 mei 2004. 

 

Kenmerken Stadsgroen Venning

Stadsgroen Venning ligt in een sterk verstedelijkt gebied. Enkel de spoorwegberm zorgt voor enige ecologische ontsluiting. De dode Leie-arm aan de Ringweg, venningvlindertuinfotogrietsantykopieNatuurtuin Desloovere en het provinciaal domein de Gavers zijn de dichts bijgelegen natuurgebieden, groene stapstenen in stedelijk gebied.

De wijk Venning en Stadsgroen Venning liggen ten Noord-Oosten van de binnenstad. Het is een tuinwijk: er zijn voor-en achtertuintjes bij de sociale woningen. De Stad Kortrijk, het OCMW en de NMBS zijn eigenaar van het gebied dat vrij toegankelijk is voor iedereen. De beheerders voor het gebied zijn het stadsbestuur Kortrijk, het OCMW, de leerwerkplaats vzw De Poort, comité Vaart en Natuurpunt Kortrijk.

Oppervlakte en samenstelling:

  • hooilanden: 8.776m2
  • 39 volkstuinen: 8.579 m2
  • educatieve vlindertuin met aanliggend hooiland: 5.640m2
  • boekweitakker: 4.919m2
  • voetbalveldje: 3.392m2
  • kraakwilgenbos (NMBS): 1.038 m2
  • verharde smalle toegang Vlaams gewest: 1191m2
  • poel: 400m2

Totale huidige oppervlakte Stadsgroen Venning is 33.935m2

venningtjiftjafbernard2015 Tjiftjaf (foto Bernard Dekimpe)

 

 

bloemen in de Vlindertuin (foto Griet Santy) venningbloemenfotogrietsantykopie

 

 

 

 

  

 

 

 

 

ligusterpijlstaartspanwijdte9tot12cmvlindertuinvenningjuli2014fotosiegfrieddesmet                                                             

 

 ligusterpijlstaart heeft een spanwijdt van 9 tot 12 cm (foto van Siegried Desmet)      

 

 

 

 

 

 

sint-jansvlinder foto van Bernard Dekimpe sintjansvlindervenning2013fotobernard

 

 

                                                  

 

De Spaanse vlag (Euplagia quadripunctaria) is een opvallend gekleurde nachtvlinder die zowel overdag als ’s nachts actief is. Tien jaar geleden stond de soort te boek als zeer zeldzaam in Vlaanderen; slechts af en toe werd een zwervend exemplaar gezien. In de warme zomer van 2003 werden echter twee populaties aangetroffen in het Hageland. Sindsdien heeft de Spaanse vlag zich sterk uitgebreid. De regelmatige waarnemingen van deze nachtvlinder in onze regio laat vermoeden dat de soort zich hier heeft weten te vestigen.

Vliegtijd: begin juni-augustus

Rups: september -juni
Waardplanten: koninginnenkruid,brandnetel, braam, hondsdraf,dovenetel en weegbree.

 

 

De Venning

Dankzij een samenwerkingsovereenkomst tussen de stad Kortrijk en Natuurpunt (getekend op 13 november 2014) zullen volgende planningsinitiatieven voor De Venning worden genomen:

  • De voorziene KMO zone verdwijnt, daardoor voorziet de stad een partiële herziening van het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan Kortrijk.
  • Een gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan voor het geplande groengebied Venning (7,6 ha) wordt opgemaakt. Het woonuitbreidingsgebied wordt omgezet naar groengebied.
  • Om de realisatie van het project Venning te verzekeren wordt gelijktijdig een onteigeningsplan opgemaakt indien dit door de stad noodzakelijk wordt geacht.
  • Een plan van aanpak voor de verwerving en inrichting wordt opgemaakt voor het eind van 2015.

3,4 ha zijn reeds ontwikkeld. Het is de bedoeling dat de overige 4,5 ha in de zelfde geest ontwikkeld worden.

Binnen Natuurpunt Kortrijk zijn de trekkers aangeduid en planologische ondersteuning is voorzien.

Iedereen met ideeën en suggesties mag deze sturen naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

 

Ligging: in de wijk De Venning, tussen de Vennestraat en R8 in het noord-oosten van Kortrijk

Op deze kaart zie je het reeds bestaande stadsgroen De Venning.

Venningkaartje

 

 Op de luchtfoto in het groen aangeduid tussen de rode stippenlijn de toekomstige uitbreiding van De Venning.

luchtfotoDeVenningtoekomst

 

eierleggendekoninginnepagevenningfotovanmartinerys eierleggende Koninginnepage in de Venning (foto van Martine Rys) 

 

Luzernevlinder in de Venning (foto van Bernard Kimpe) luzernevlindervenningfotovanbernarddekimpe 

distelvlindervenningfotovantomlinster Distelvlinder in de Venning (foto van Tom Linster)

Kruiskouter

De Kruiskouter is een natte weide gelegen in natuurgebied. Vroeger waren de natte weiden in Bissegem gekend als natte meersen en werden gebruikt om vlas te roten. Op vandaag biedt het gebied kansen voor verdere natuurontwikkeling. Pinksterbloem, Geknikte vossenstaart en Kruipende boterbloem bloeien er al en verschillende weidevogels zoals kievitten kan je al waarnemen in het gebied. De Kruiskouter ligt net tegenover de Leievallei te Marke en sluit aan bij de Neerbeek en de Rotersmeers te Bissegem die ook langs de Leie gelegen is.

Op onderstaande kaart zijn de percelen van de Kruiskouter zwart omlijnd (in de zwarte cirkel). Op het gewestplan hieronder zie je dat deze percelen bestemd zijn als natuurgebied.

kaart Leiemeersen Kruiskouter Dropbox

gewestkaart Bissegem Kruiskouter

 

over ons

Natuurpunt Kortrijk is een lokale afdeling van Natuurpunt vzw die werkzaam is in Kortrijk, natuurlijk inclusief alle deelgemeenten. Natuurpunt vzw is de vereniging voor natuur en landschap in Vlaanderen. Natuurpunt Kortrijk streeft naar een duurzamer Kortrijk in het algemeen en naar betere en meer natuur in het bijzonder. Natuurpunt Kortrijk maakt deel uit van de regionale vereniging Natuur.koepel.